Szwedzki język jest barwny. Dla Polaków niektóre słówka mogą być dużym zaskoczeniem.

Przygotowując się do pisania tego tekstu chciałam odnaleźć takie słowa, które istnieją tylko w języku polskim. Pierwsze, na jakie trafiłam w Internecie, to “kombinować”. Uśmiałam się po pachy. Później żadne mamałygi i mordoklejki nie miały sensu…

Wykombinowałam taką więc tezę, że język szwedzki to kolejny dowód na to, że Szwecja jest dla ludzi (swoich obywateli), a nie odwrotnie. Widać to między innymi w dbałości o język i o jego nieustanny rozwój, którego przecież nie da się zatrzymać (pisała już o tym Matylda przy okazji Nyordlistan). Ale również chodzi tu o pewnego rodzaju komfort – zamiast strzępić język i prowadzić półgodzinny wywód – wystarczy powiedzieć jedno słowo i wszystko staje się jasne.

Gökotta

Słowo to oznacza czynność, która polega na obudzeniu się wczesnym rankiem, po to, by móc wyjść i usłyszeć pierwszy śpiew ptaków. Jest to dawna szwedzka tradycja porannego wychodzenia wiosną i latem na koncert kukułek. Często przy tej okazji robiło się piknik. Słyszeliście o tym zwyczaju? Czy gdzieś jeszcze się go praktykuje?

Pålägg

“Z czym możemy zrobić kanapki? Masz w lodówce ser lub szynkę? Masz może sałatę? WYCIĄGNIJ Z LODÓWKI WSZYSTKO, Z CZYM MOŻEMY ZJEŚĆ KANAPKI”. Pålägg lub smörgåspålägg to wszystko to, co możesz położyć sobie na chleb. Może to być ser, ogórek, dżem, Kalles Kaviar. Można też użyć określenia dokładniejszego – Köttpålägg (kött – mięso), co będzie oznaczać szynkę, salami, czy klopsy. I znów – zamiast dziesięciu różnych słów, mówimy jedno. W dużych sklepach rozglądajcie się za tym napisem. 

(edit:) W komentarzu poniżej Natalia, znana szerzej jako autorka Szwecjobloga, zwróciła uwagę na to, że Poznaniacy mają swoją wersję pålägg i nazywają to “obkład”!

Fika

Każdy, kto śledzi naszego bloga pomyśli “oojesssssuuu znowu fika”. A ja odpowiadam: nie tym razem. Lepiej przeczytać o tym tutaj.

Lagom

Ibidem. Tutaj.

Mångata 

To odbicie księżyca w tafli wody, które tworzy srebrzystą ścieżkę. Mån = księżyc, gata = droga/ulica.

 

Panta

To wkładanie do automatu pustych butelek i puszek, za które otrzymuje się kwit, który z kolei można wymienić na pieniądze. Att panta är miljösmart! Pantamera!

Vabba – skrót od słów Vård Av Barn (VAB), czyli opieka nad dzieckiem. Oznacza to inną formę zwolnienia lekarskiego, za które rodzic dostaje pieniądze (jak za chorobowe, tyle, że chore jest dziecko). Często luty nazywany jest Vabruary przez to, że w tym właśnie miesiącu wiele dzieci choruje.

Mormor/farmor/morfar/farfar – babcia/dziadek/babcia/dziadek. Widzicie różnicę? Po szwedzku możemy od razu określić z której strony jest to babcia/dziadek. Mormor – to mama mamy. Farmor – mama taty.

Mambo – sambo, czyli samboförhållande lub samboende to sytuacja, w której para nie jest małżeństwem, a mieszka ze sobą (pięknie to się zwie – związkiem kohabitacyjnym). Natomiast mambo to mieszkanie… Z mamą 😉

Särbo – to z kolei przeciwieństwo sambo. Określa dwie osoby, które żyją w małżeństwie lub związku do małżeństwa podobnym (äktenskapsliknande förhållande) ale nie mieszkają razem.

Surströmmingspremiären – tradycyjnie surströmming, o którym pisałam przy okazji Typiskt Svenskt, nie powinien być sprzedawany przed dniem swojej “premiery”, która przypada na trzeci czwartek sierpnia. Więc to nie tylko nietypowe słówko, którego nie da się przetłumaczyć na polski, ale też dość ciekawy, szwedzki zwyczaj. U nas nie ma premiery śledzika czy kabanosa.

 

Aldona