Szwedzkie czasy: czas przeszły
Mam potrzebę usystematyzowania wiedzy ze szwedzkich czasów. W internecie nie mogłam znaleźć tablic gramatycznych, ani jasnych przykładów. Postanowiłam więc przygotować je sama. Mam nadzieję, że pomogą w nauce nie tylko mnie! W tym wpisie na warsztat biorę czas przeszły.

Czasy przeszłe
Język szwedzki ma trzy czasy przeszłe: perfekt, imprefekt, pluskvamperfekt. Najpierw spróbujemy rozszyfrować tajemnicze nazwy…
Perfekt: Czas przeszło-teraźniejszy
Jest to czas przeszły, który Polakom sprawia najwięcej kłopotu. Trzeba zaznaczyć, że perfekt nie do końca jest czasem przeszłym, bowiem Szwedzi często używają czasu perfekt do opisywania… teraźniejszości. Tylko ta teraźniejszość musiała zacząć się kiedyś, na przykład pięć lat temu i trwa do dziś. Pewne zdarzenie tłumaczymy czasem przeszłym, ale wynik tej czynności jest związany z teraźniejszością, na przykład:
- Jag har gått till biblioteket – nie tylko “poszedłem do biblioteki” ale jestem tam nadal, czytam i przeglądam książki
- Ove har rest till Sverige – Ove pojechał do Szwecji, ale w tej Szwecji wciąż jest
- Jag har varit gift i fem år – Jestem żonaty/zamężna od pięciu lat. Ale oznacza to, że małżeństwo wciąż trwa. Jeśli jesteście po rozwodzie, zdanie będzie brzmieć w ten sposób: vi var gifta i 5 år. Byliśmy małżeństwem przez pięć lat, ale już więcej nim nie jesteśmy. Wzięliśmy rozwód.
- Lisa har städat hela huset idag – Lisa wysprzątała dziś cały dom. Choć czynność sama w sobie już się zakończyła, to jej efekt jest teraźniejszością. Nadal jest “dzisiaj”, a dzień się nie skończył. Lisa posprzątała i ma w domu czysto, efekt jej pracy ma zawiązek z teraźniejszością.
Czasu perfekt używamy również, jeśli chcemy wyrazić stan lub okoliczności, które są oparte na doświadczeniu, na przykład:
- Nils har bott i Tyskland, så han pratar perfekt tyska – Nils mieszkał w Niemczech, więc mówi perfekcyjnie po niemiecku. Nils już nie mieszka w Niemczech, ale jego znajomość języka pozostała
- Jag har aldrig gillat spenat – Nigdy nie lubiłam szpinaku. Nie lubiłam go, nie smakuje mi, więc wciąż go nie lubię.
- Jag har bott i Polen under kommunismen, så jag kan berätta mycket om den perioden – Mieszkałam w Polsce w czasach komunizmu, więc mogę wiele powiedzieć na temat tego okresu. Pamiętam ten czas, to są moje doświadczenia.
Reasumując, tego czasu używamy gdy:
- czynność się zaczęła w przeszłości i trwa do tej pory
- czynność miała miejsce w przeszłości, ale nie wiadomo kiedy dokładnie się wydarzyła
- czas danej czynności nie jest określony, ale skutki tej czynności trwają do teraz
- jakaś czynność ma się wydarzyć przed inną czynnością w przyszłości
- dla wyrażenia stanu lub okoliczności, która oparta jest na doświadczeniu, bo dana czynnośc miała miejsce chociaż raz w przeszłości
Imperfekt (Preteritum): Czas przeszły prosty
Tego czasu używamy, gdy mówimy o wydarzeniach z przeszłości, które wydarzyły się w określonym momencie i czasie lub w zamkniętym przedziale czasowym. Są to czynności zakończone w określonym czasie, całkowicie w przeszłości, na przykład:
- Fredrik åkte bussen igår – Fredrik jechał autobusem wczoraj. Z tego zdania wynika, że już nim nie jedzie.
- Jag målade hela huset förra sommaren – Zeszłego lata pomalowałam cały dom. Z tego zdania wynika, że już więcej go nie maluję, a czynność zakończyła się
- Väckarklockan ringde klockan sju i morse – Budzik zadzwonił o siódmej tego ranka, ale nie dzwoni do tej pory. Wyłączyłam go, jak wstałam.
Pluskvamperfekt: Czas zaprzeszły
Tego czasu używamy, gdy mówimy o dwóch zdarzeniach, które miały miejsce w przeszłości, przy czym jedno zdarzyło się wcześniej od drugiego (następstwo czasów). Osobom, które zaczynają swoją przygodę ze szwedzką gramatyką można powiedzieć: ta det lugnt i nie przejmuj się czasem pluskvamperfekt w tej chwili, bo jeśli wzbogacisz swoje słownictwo o słówka, które wymieniam na końcu, jesteś w stanie powiedzieć wszystko bez użycia tego czasu!
Dla chętnych i upartych: pluskvamperfekt służy nam do tego, by opisać co działo się före då (przed tym, co było kiedyś). Dla porównania: czasu perfekt używamy före nu, czyli przed tym, co jest teraz. Najlepiej zobrazują to poniższa grafika.
Reasumując, jakie są różnice między perfekt a pluskvamperfekt?
Najlepiej przeanalizować je na podstawie dwóch krótkich historii:
- Han har promenerat i regnet. Han är förkyld nu. Kanske kommer han att stanna hemma från jobbet imorgon.
- Han hade promenerat i regnet. Han var förkyld. Kanske skulle han stanna hemma från jobbet nästa dag.
Dodatkowo – na stronie Dalarna można pobrać całego e-booka!
Szwedzkie czasy – presens, perfekt, imperfekt, pluskvamperfekt i futurum
Jak wygląda odmiana czasowników w tych czasach?
O tym, jak odmieniać czasowniki przez osoby pisałam w mini rozmówkach. Poniżej wzór odmiany czasowników regularnych w czasie przeszłym.
Bezokolicznik |
Presens |
Perfekt har + supinum |
Imperfekt -de / -te |
Pluskvamperfekt hade + supinum |
att dansa (tańczyć) | dansar | har dansat | dansade | hade dansat |
att hoppa (skakać) | hoppar | har hoppat | hoppade | hade hoppat |
att spela (grać) | spelar | har spelat | spelade | hade spelat |
att ringa (dzwonić) | ringer | har ringt | ringde | hade ringt |
att stänga (zamykać) | stänger | har stängt | stängde | hade stängt |
att leka | leker | har lekt | lekte | hade lekt |
att steka | steker | har stekt | stekte | hade stekt |
att tycka | tycker | har tyckt | tyckte | hade tyckt |

Czas przeszły: tabela czasowników nieregularnych
To oczywiste, że nie mogłoby być pięknie! Język szwedzki ma sporo takich czasowników, które odmieniają się nieregularnie. I na to metoda jest tylko jedna – zapamiętać je.
Bezokolicznik |
Presens |
Perfekt har + supinum |
Imperfekt -de / -te |
Pluskvamperfekt hade + supinum |
att vara (być) | är | har varit | var | hade varit |
att ha (mieć) | har | har haft | hade | hade haft |
att komma (przychodzić) | kommer | har kommit | kom | hade kommit |
att sjunga (śpiewać) | sjunger | har sjungit | sjöng | hade sjungit |
att skrika (krzyczeć) | skriker | har skrikit | skrek | hade skrikit |
att gå (iść) | går | har gått | gick | hade gått |
att göra (robić) | gör | har gjort | gjorde | hade gjort |
att ta (brać) | tar | har tagit | tog | hade tagit |
Tablice gramatyczne do pobrania
Więcej odmian czasowników znajdziesz w tablicach gramatycznych dla czasów przeszłych: czasowniki nieregularne i czasowniki regularne. Są gotowe, aby je wydrukować, powiesić nad łóżkiem i się z nich uczyć.
Specjalnie dla Was przygotowałam do tego zestawu chmurę słówek dla czasu preteritum i perfekt.
Reasumując, jeśli czujesz niedosyt wiedzy (tej darmowej), zajrzyj do Językowej Siłki. Jest tam obszerny dział szwedzki, ale również norweski, niderlandzki czy farerski (ale też każdy inny, jaki sobie wymarzysz!). Zajrzyj też do grupy, gdzie językowa wiedza się nigdy nie kończy.
Dziękuję bardzo! Super material
Cieszę się, że Ci się podoba!!
O, super wpis, na pewno się przyda 🙂
Czas Perfekt przypomina mi present Perfect z angielskiego 🙂
Fajnie, że skorzystasz! 🙂 Dzięki!
Bardzo fajnie opisane.
Mam jednak problem jak zinterpretować fakt przylotu do Szwecji, na przykład:
– przyleciałem do Szwecji samolotem (…w odpowiedzi na pytanie jak dotarłeś do Szwecji; ciągle jestem w Szwecji po tym przylocie)
a) jag har flugit av flygplanet
b) jag flög av flygplanet
Obstawiam wersję a, ponieważ skutek przylotu trwa nadal.
Dobrze?
Ale lot samolotem już się zakończył 🙂 Dlatego będzie: jag flög MED flygplanet (av mógłbyś użyć przy okazji wysiadania Z samolotu). Chyba, że ktoś pyta Cię na lotnisku zaraz po tym, jak wysiadłeś z samolotu – wtedy możesz użyć perfekt.
Dziewczyny, świetna robota – widać, że w stworzenie tego wpisu włożyłyście sporo czasu!
Witam
Czy możecie udzielić jakis informacji kiedy stosować tänker, tycker och tror?Pozdrawiam
Wpadnij na http://www.humla.eu – niedługo pojawi się cały wpis 🙂
W sumie wszedłem tak z ciekawości, bo uczę się języka Ghotego, i powiem, że dość podobne rozwiązania Szwedzi mają jak Niemcy, choć chyba częściej używają imperfecktu, (z tego co mnie uczono Niemcy używają go tylko w opowiadaniach, przy czasownikach modalnych, oraz posiłkowych być i mieć, a tak używają perfeckta), no i czas zaprzeszły jest w Niemczech częściej stosowany, (taka ciekawostka, w Polskim właściwie plusqamperfect istnieje, ale mało kto go używa).