Powodów, dla których warto odwiedzić Szwecję, jest wiele. Ja zebrałam ich 49, a to może być dopiero początek serii takich tekstów. Zapraszam na przegląd moich szwedzkich “naj”.

1. FIKA

Szwecja to chyba jedyny taki kraj na świecie, gdzie przerwa w pracy to nie przywilej, a obowiązek. Odpocząć po prostu trzeba. A elementem niezbędnym do przeprowadzenia tej operacji jest świeżutka kawa, pyszne ciastko i miłe towarzystwo. Poczytaj więcej o tym, czym jest fika (klik).

2. TORT KREWETKOWY

Szwedzką tradycją kulinarną jest przygotowywanie smörgåstårta, czyli tortu kanapkowego. Najczęstszym elementem tortu kanapkowego są niezwykle w Szwecji popularne krewetki. Kto chciałby mieć urodzinowy tort z majonezem i ogórkiem zamiast bitej śmietany i truskawek?

3. TUNNELBANA W SZTOKHOLMIE

Sztokholmskie metro zostało okrzyknięte “najdłuższą galerią sztuki na świecie”. Ich wystrój – malunki, rzeźby, obrazy czy najmniejsze detale – skrupulatnie przygotowywało ponad 150 różnych artystów. Sztokholmskie metro zostało okrzyknięte najdłuższą galerią sztuki na świecie. Chcesz zobaczyć więcej? (klik)

4. DZIECI Z BULLERBYN

A gdyby tak przenieść się w czasy dzieciństwa i móc przespacerować się po wiosce Bullerbyn i zajrzeć przez okno do pokoju Lisy? Możesz to zrobić choćby i teraz! W Sevedstorp, w gminie Vimmerby (Småland) odtworzono to miejsce, wymyślone przez genialną Astrid Lindgren, w najmniejszych detalach!

5. IMPREZA RAKOWA

Wspaniałe święto dla miłośników skorupiaków! Szwedzi jadają raki przez cały rok, choć Kräftskiva organizowana jest zwykle w sierpniu i w początkach września. Kräftskiva świętuje się nie tylko dlatego, że raki są pyszne, ale też w ten sposób Szwedzi żegnają się z latem i witają nadchodzącą jesień.

6. TANIEC WOKÓŁ MIDSOMMARSTÅNG

Jednym z elementów świętowania przesilenia letniego, Midsommar, są tańce na świeżym powietrzu wokół Midsommarstång. Dorośli ludzie, którzy kicają wokół kwiecistego słupa i śpiewają o małych żabkach (Små grodorna)? To trzeba po prostu przeżyć.

7. DOM ŁOSIA

Prawdziwy Dom Łosia (Älgens Hus) jest w Bjurholm! Gospodarstwo, w którym mieszka kilkanaście takich osobników, prowadzi od lat małżeństwo – Christer i Ulla Johansson. Tutaj możesz zjeść jeden z najdroższych serów na świecie, wyprodukowany z mleka klępy. Zajrzyj tutaj po więcej (klik).

8. NOC W LODOWYM HOTELU

Spędzić noc w lodowym łożu? Nie brzmi zachęcająco. Ale jeśli dodać do tego taką oprawę, jak na poniższych zdjęciach, to żaden mróz nie jest już straszny. Lodowy hotel znajduje się w Jukkasjärvi, niewiele ponad 20 kilometrów od Kiruny. Za jedną noc (w środku tygodnia poza sezonem) trzeba zapłacić około dwóch tysięcy złotych. Na szczęście jest możliwość wejścia do hotelu z wycieczką, bez konieczności zostawania na noc.

9. ZOBACZYĆ LUCIATÅG

Santa Lucia, czyli Dzień Świętej Łucji, to święto, które w Szwecji każdego roku obchodzone jest 13 grudnia. Tradycją jest, aby tego dnia organizować procesje, zwane Luciatåg. Jeśli spotkasz Luciatåg zapewne zostaniesz poczęstowany glöggiem i bułeczkami szafranowymi. Więcej o dniu świętej Łucji tutaj (klik).

10. PICIE WODY Z KRANU

To nie żart! Wodę z kraju podaje się w Szwecji nawet noworodkom, bo jest tak czysta. Na dodatek smakuje o niebo lepiej, niż woda butelkowana. I – co najlepsze – jest za darmo.

11. FJÄLLBACKA

To nie tylko miejsce, w którym możemy iść szlakiem bohaterów z ulubionych kryminałów Camilli Läckeberg. To też jedno z piękniejszych miasteczek, położonych na zachodnim wybrzeżu Szwecji. We Fjällbacka swoje serce zostawiła aktorka Ingrid Bergman. To tutaj zawsze przyjeżdżała, kiedy wracała ze Stanów Zjednoczonych do swojego kraju.

12. ALLEMANSRÄTTEN

Niepisane “prawo wszystkich ludzi” głosi, że każdy człowiek ma prawo do kontaktu z naturą, ponieważ jest on integralną częścią przyrody. Jego praktyczną stroną jest to, że nikt nie może zawłaszczać sobie przyrody. Każdy ma równie prawo do tego, by jeść owoce lasu, czy łowić ryby. Każdy ma prawo – gdzie chce i kiedy chce – pływać w jeziorach, rzekach, rozbijać namiot. Turysta może go rozbić na jedną noc nawet na prywatnym terenie, o ile jego obecność nie będzie naruszać prywatności właścicieli.

13. GÄVLEBOCKEN

My mamy swojego Koziołka Matołka z Pacanowa, a Szwedzi mają Kozła z Gävle. Co roku, wraz z początkiem adwentu, budowany jest słomiany Gävlebocken. I choć robi fantastyczne wrażenie, dumnie patrząc z góry, to zupełnie nową tradycją stało się… Podpalanie biedaka. Więcej poczytasz tutaj (klik).

14. MELODIFESTIVALEN

Melodifestivalen to nie jest konkurs piosenki. Melodivestivalen to styl życia i stan umysłu. Kiedy eliminacje do Eurowizji rozpoczynają się w Szwecji to w każdą sobotę lutego miasta pustoszeją – Szwedzi zasiadają przed telewizorami i włączają SVT. Eliminacje odbywają się w sześciu różnych miastach, a każdy koncert jest niezwykłym wydarzeniem. Z kolei bilety na finał wysprzedają się jak świeże bułeczki. Więcej o Melodifestivalen zobaczysz tutaj (klik).

15. HARAKIRI KORVEN

Szwecja jest autorem (podobno) najostrzejszej kiełbaski na świecie. Według skali Scoville’a (skala pikantności potrawy, zbudowana w stosunku do różnego gatunku papryk) ostrość kiełbaski Harakiri wynosi 2 miliony. To mniej więcej tyle, ile miała rekordzistka Guinnessa z 2012 roku – papryka Carolina Reaper. Hot-dog z Harakiri Korven, w budce na Gamla Stan, kosztuje 100 koron. Każdy, kto zje do końca, nie musi za nią płacić i dostaje pamiątkową koszulkę. Zobacz, jak wygląda próba pokonania tego hot-doga (klik).

16. ZORZA POLARNA

Polowanie, które każdy musi zaliczyć w trakcie zimowego pobytu w Szwecji. Im dalej na Północ, tym większa szansa uchwycenia aurory borealis, choć często zorza widoczna jest nawet w Sztokholmie. Fantastyczne obserwatorium zorzy znajduje się w parku narodowym Abisko –  Aurora Sky Station (klik).

17. ARCHIPELAG SZTOKHOLMSKI

Sam Sztokholm położony jest na 14 wyspach. Jednak nikomu nie udało się policzyć dokładnie ile wysp znajduje się w Archipelagu Sztokholmskim. Niektórzy doliczyli się 14 tysięcy, a jeszcze inni… 100 tysięcy. Powstał zatem konsensus i uznaje się oficjalnie, że wysp jest aż 25 tysięcy, czyniąc go drugim największym archipelagiem na Morzu Bałtyckim. Więcej o archipelagu poczytasz tutaj (klik).

18. KRYSSNING

Kryssning to po prostu wycieczki promowe – niezwykle popularne w Szwecji. Dla turystów to świetny sposób, by podziwiać Archipelag Sztokholmski z pokładu komfortowego promu i przy okazji połączyć pobyt w Szwecji ze zwiedzaniem pobliskich stolic – Helsinek, Tallina czy Rygi.  Poczytaj więcej o tym, gdzie kupić bilety (klik) lub zobacz film, dlaczego słowo kryssning elektryzuje każdego Szweda (klik).

19. SYSTEM BOLAGET

To niezła ciekawostka. W Szwecji alkohol powyżej 3% można kupić tylko i wyłącznie w sklepie monopolowym z charakterystycznym, zielonym logiem – System Bolaget. Jeśli chcesz kupić alkohol musisz mieć powyżej 20 lat i przygotować się na… Spory wydatek. Mała gra! Spróbuj postawić się na miejscu kasjera – czy na pewno nie sprzedasz alkoholu komuś poniżej dwudziestego roku życia (klik)?

20. SAŁATKA BURACZANA

Szwedzki klasyk. Rödbetssallad podawana jest na każdą okazję – do mięsa, na kolację, a nawet obok jajecznicy na śniadanie. Klasyczna wersja zawiera w sobie buraki, czerwoną cebulę, jabłko, majonez i odrobinę musztardy. Pycha!

21. GLOBEN

W Sztokholmie znajduje się największy budynek sferyczny na świecie – Ericson Globe. Globen ma średnicę 110 m i 85 m wysokości. Konstrukcja zbudowana jest ze stali, betonu i szkła, a opiera się na  48 stalowych filarach. Za 150 koron można wjechać windą na szczyt kopuły, skąd roztacza się wspaniały widok na Sztokholm (klik).

22. KONIK Z DALARNY

Dalahäst to jeden z symboli Szwecji. Legenda głosi, że przez setki lat wyrabiane były przez mężczyzn, którzy pracowali w lesie, z dala od domów. W długie, zimowe wieczory strugali koniki, które wręczali później swoim dzieciom, po powrocie do domu. W XVII wieku pojawiły się na targach rękodzieła w prowincji Dalarna, dziś symbol konika można spotkać na każdym kroku. Jest to jeden z najpopularniejszych, typowo szwedzkich prezentów (klik). W mieście Avesta znajduje się największy Dalahäst na świecie.

23. GRZYBY

Wiecie, że Szwedzi nie zbierają grzybów? Oczywiście lubią jeść kilka gatunków, na przykład kurki czy pieprznik trąbkowy. Jednak, w przeciwieństwie do polskiej tradycji, koniec wakacji nie oznacza wielkiego grzybobrania. Szwedzkie lasy są pełne borowików i rydzów. Wspaniały pretekst, by wybrać się do lasu, prawda?

24. NOC WALPURGII

Valborgsmässoafton to prawdziwie, huczne pożegnanie zimy i jeden z najstarszych europejskich obrzędów. W Szwecji nadejście wiosny wita się na świeżym powietrzu z rodziną i przyjaciółmi, a najważniejszym symbolem jest rozpalane na świeżym powietrzu ognisko.

25. PSIE ZAPRZĘGI

Radosne ujadanie psiej watahy niesie się dziesiątki metrów – dla tych psów nie ma większej frajdy niż bieg w zaprzęgu. Jest wiele miejsc w Szwecji, szczególnie w szwedzkiej części Laponii, w których znajdują się hodowle i bazy psich siłaczy. Szczególnie warte uwagi są Jukkasjärvi, Kiruna, Abisko, park narodowy Sarek, Åre i Sälen.

26. SZWEDZKI GOLDEN GATE

Högakustenbron robi piorunując wrażenie. Ci, którzy byli w San Francisco mówią, że jest piękniejszy od Golden Gate. Na dodatek ta okolica! Most znajduje się zaraz obok Parku Narodowego Skuleskogen.

27. KALLE’S KAVIAR

Pasta z ikry dorsza to produkt kultowy. Podobno jest to właśnie TEN szwedzki produkt, którego Szwedom najbardziej brakuje na emigracji. Historia tego przysmaku na kanapki rozpoczęła się 1950 roku, kiedy firma AB Bröderna Ameln (dziś Abba Seafood) wyprodukowała po raz pierwszy tę pastę. W składzie, poza ikrą dorsza, znajdziemy ziemniaki i puree pomidorowe. Dziś kawałek chrupkiego pieczywa z ugotowanym na twardo jajkiem i kawiorowym zygzakiem osiągnęła rangę potrawy narodowej.

28. KÖTTBULLAR

Bardziej szwedzkiego klasyka chyba nie ma. Mięsne klopsy podaje się na każdą okazję – nawet w Wigilie. Co jest takiego niezwykłego w szwedzkich klopsach? W oryginalnym przepisie bułkę tartą zalewa się mlekiem. Kiedy bułka wciągnie mleko, miesza się tę masę z mięsem i przyprawami. Podawane są zazwyczaj z puree ziemniaczanym, dżemem z borówki (lingon sylt) i z sosem na bazie śmietany (gräddsås).

29. JARMARKI ŚWIĄTECZNE

Świąteczne targi, zwane Julmarknad, otwierają się w pierwszy weekend po rozpoczęciu adwentu. Można na nich kupić dosłownie wszystko – od świątecznych przysmaków, poprzez choinkowe ozdoby, aż po skóry dzikich zwierząt. Świąteczne targi zobaczysz w każdym szwedzkim mieście. Chcesz poznać więcej szwedzkich tradycji bożonarodzeniowych? Zajrzyj tutaj (klik).

30. DALHALLA

360 milionów lat temu meteor spadł z kosmosu. Spadł w okolicach Dalarny, tworząc Siljansringen – jeden z 15 największych kraterów na Ziemi, będąc jednocześnie największym w Europie. Uderzenie to nie tylko uformowało w niesamowity sposób podłoże skalne, ale również dało dostęp do skał wapiennych. Dalhalla to miejsce niesamowite, które powstało w danej kopalni wapienia. Dziś jest sceną na świeżym powietrzu, w której organizowane są koncerty, spektakle teatralne i opery.

31. SURSTRÖMMING

Kto jeszcze nie słyszał o tym “przysmaku”? Surströmming to kiszony śledź. Choć krążą legendy o tym, jak otwarcie puszki ze śledziem o mały włos nie zabiło śmiałka, to prawda jest taka, że dobrze przyrządzony surströmming jest nie tylko nietrujący ale i całkiem smaczny. Chcesz poznać przepisy na kiszonego śledzia? Zajrzyj tutaj (klik).

32. PANTAMERA

Jednym z ważniejszych słów w szwedzkim słowniku jest miljövänlig, czyli przyjazdy środowisku. Na każdym kroku możesz dołożyć swoją cegiełkę w walce z degradacją środowiska. Przynieś ze sobą plastikowe butelki z napisem “panta” do supermarketu, wrzuć w odpowiednie miejsce i weź kwit. Zrób zakupy i zeskanuj kwit – pieniądze za oddanie butelek zostaną odliczone od rachunku są zakupy. Proste? A czyniąc to, nuć pod nosem tę piosenkę (klik).

33. MOST NAD SUNDEM

To punkt obowiązkowy nie tylko dla fanów serialu “Bron”. Öresundsbron przebiega nad cieśniną Sund i ma 7845 metrów długości. Łączy duńską Kopenhagę ze szwedzkim Malmö i jest najdłuższym na świecie mostem łączącym dwa państwa. To też niesamowity punkt widokowy.

34. KEBNEKAISE

Szwedzka Korona. Ten najwyższy szczyt w Szwecji (2097 m n.p.m.) leży w Górach Skandynawskich. Jest najwyższym szczytem europejskiej strefy polarnej i najwyższym wierzchołkiem w Laponii. Choć Szwecja nie kojarzy się ze wspinaczką wysokogórską to Kebnekaise nie jest miejscem, na który można wybrać się ot, tak, na spacer bez sprzętu. To wysoki szczyt z groźnymi dla życia przepaściami. Niewprawieni w bojach zawsze mogą podziwiać ją z doliny – jest pięknie.

35. SZWEDZKI STÓŁ

Skąd się wzięło w języku polskim takie sformułowanie? Nie wiem. Pewne jest jednak to, że w języku szwedzkim to nie funkcjonuje. Zamiast szwedzkiego stołu jest słowo “buffet”. Za bufet płacisz jedną kwotę i jesz tyle, ile chcesz. Stoły zastawione są rożnego rodzaju daniami, a najpopularniejsze są restauracje azjatyckie. W Sztokholmie za bufet azjatycki w tygodniu, do godziny 15:00, możesz zapłacić tylko 90 koron. Więcej informacji znajdziesz w tej grupie (klik).

36. BUDDA Z HELGÖ

Helgö jest wyspą w gminie Ekerö na zachód od Sztokholmu. Znajduje się na jeziorze Mälaren. W 1954 roku odnaleziono tam… Figurkę Buddy, pochodzącą z VI wieku. Dziś statuetkę można podziwiać w Szwedzkim Muzeum Historycznym. A jak znalazła się ona w Szwecji? Możesz przeczytać tutaj (klik).

37. TURNING TORSO

Ten słynny wieżowiec w Malmö został zaprojektowany i wybudowany przez hiszpańskiego architekta i inżyniera budownictwa Santiaga Calatravę. Budynek ma 54 piętra i 190 metrów wysokości. Turning Torso nie ma jednak punktu widokowego dla turystów – to budynek mieszkalny i tylko jego mieszkańcy mają możliwość podziwiania  pięknej panoramy. Dla upartych – można wynająć salę konferencyjną na najwyższym punkcie. Całodniowa konferencja wraz z lunchem, deserem, kawą i herbatą kosztuje od 795 koron za osobę. Jest też opcja “VIP” – tylko wejście do sali konferencyjnej i podziwianie widoku. Koszt: 200-380 koron, w zależności od liczby osób. Więcej informacji jest tutaj (klik).

38. BIAŁY ŁOŚ

Białe łosie to osobniki bardzo rzadko spotykane i trudne do uchwycenia aparatem fotograficznym. Ich nietypowe ubarwienie nie jest wynikiem albinizmu, a leucyzmu – choroby charakteryzującej się częściowym lub całkowitym brakiem obydwu rodzajów melaniny. Może właśnie tobie uda się go spotkać?

39.  GRAVADLAX

Często najprostsze pomysły okazują się tymi najlepszymi. I tak właśnie jest z tą potrawą – zwykły, surowy łosoś, peklowany w soli z dodatkiem cukru i koperku. Gravadlax, w dosłownym tłumaczeniu, oznacza “pogrzebanego łososia”. Nazwa ta wywodzi się z dawnych czasów, kiedy rybacy, zaraz po wyłowieniu świeżej ryby ,solili ją i zakopywali w piasku tak, by docierały tam morskie fale. Gravadlax serwuje się jako przekąskę w towarzystwie specjalnego sosu na bazie musztardy i octu – hovmästarsås.

40. PARKI ROZRYWKI

W Szwecji można poczuć niezły dreszczyk emocji! W Lisenberg, w Göteborgu, coś dla siebie znajdą fani ekstremalnych przeżyć – kolejki górskie są naprawdę wysokie! Ale dzieci czy osoby starsze również nie będą się nudzić. Parków jest oczywiście więcej – Gröna Lund w Sztokholmie, Świat Astrid Lindgren w Vimmerby, czy park wodny Lost City w  Örebro.

41. SZWEDZKIE PRALNIE

Jeśli, goszcząc u Szweda, będziesz szukać pralki to istnieje ogromna szansa, granicząca wręcz z pewnością, że… Jej nie znajdziesz. Znaczna większość Szwedów pralek nie kupuje, ponieważ każda spółdzielnia ma swoje pralnie. Tvättstuga jest zawsze świetnie wyposażona, czysta i zadbana. Niektóre z nich znajdują się na parterze, inne w piwnicy, a jeszcze inne są zlokalizowane w osobnym domku na osiedlu. Chcesz zobaczyć krótki film o szwedzkiej pralni? Zajrzyj tutaj (klik).

42. DZIEŃ DOMKÓW PIERNIKOWYCH

W Szwecji grudzień pachnie słodkościami! Dziewiąty grudnia jest narodowym dniem Pierniczków – Pepparkakans dag. Dzieci nie tylko je pieką i ozdabiają razem z rodzicami ale również startują w konkursach na najpiękniejsze pepparkakahus – domy pierniczkowe. Obejrzyj film o innych, szwedzkich tradycjach (klik).

43. VASAMUSEET

W muzeum Vasa można zobaczyć wspaniały okręt wojenny, który miał być największą chlubą Szwecji, najgroźniejszą jednostką wojskową, pływającą po wodach tego Świata. Przy jego budowie pracowało czterystu mężczyzn przed dwa lata. Vasa miał trzy maszty i dziesięć żagli, a wszystko rozpościerało się na pokładzie o długości prawie 70 metrów. Miał być ciosem dla wszystkich marynarek wojennych. Miał. Ale niestety… Zatonął chwilę po wypłynięciu ze sztokholmskiego portu… Muzeum Vasa, gdzie można podziwiać w całości okręt wyłowiony w 1961 roku, znajduje się w Sztokholmie na wyspie Djurgården. Można się na nią dostać, na przykład, małym statkiem, w ramach biletu na komunikację miejską.

44. SZWEDZKI DESIGN

Szwedzi mają niesamowitą zdolność do ozdabiania swoich domów i tworzenia miłej atmosfery. Przykładają uwagę do szczegółów i do gry światła – bardzo ważne są dla nich płonące świece, wysublimowane lampy i żyrandole. Ceniony jest minimalizm, szlachetne materiały, tradycyjne rzemiosło, a wszystko to ubrane w funkcjonalną otoczkę, opartą o ideę lagom. To ze Szwecji pochodzi słynny Svensk Tenn, o którym można poczytać więcej tutaj (klik). Szwecja to raj dla tych, których fascynują – po prostu – piękne rzeczy.

45. NAGRODA NOBLA

Alfred Nobel urodził się 21 października 1833 roku w Sztokholmie. Naukowiec jest najbardziej znany ze swojego niezwykle dochodowego wynalazku – dynamitu. Kiedy dynamit po raz pierwszy ujrzał światło dzienne, Nobel nie zdawał sobie sprawy jak zostanie on wykorzystany… Mimo fortuny, którą przyniósł mu dynamit, do końca życia nie mógł pogodzić się z tym, jaką krzywdę wyrządził ludzkości. Dlatego ustanowił nagrodę swojego imienia. Co roku przyznawane są nagrody w pięciu kategoriach: w dziedzinie fizyki, chemii, medycyny, literatury oraz nagroda na rzecz pokoju na świecie. Choć na sam bankiet noblowski turysta raczej nie wejdzie to w Sztokholmie można odwiedzić  bardzo ciekawe muzeum Nobla. Zobacz krótki film o życiu Alfreda Nobla (klik).

46. NA NARTY W SZWECJI

Ponad tysiąc kilometrów tras, 630 wyciągów i około stu świetnych ośrodków narciarskich. Na nartach w Szwecji można jeździć praktycznie w całym kraju – również niedaleko Sztokholmu (Hammarbybacken). Największym narciarskim królestwem jest Åre. Położone na 1274 m.n.p.m. oferuje narciarzom aż 91 kilometrów tras. Inne, polecane ośrodki, to na przykład Sälen, Hemavan czy Vemdalen.

47. SALA SILVERGRUVA

To jedna z najlepiej zachowanych kopalni srebra na świecie. Śmiałkowie mogą zejść pod ziemię i w ciemności zwiedzać kręte galerie i wspaniałe komory skalne. Możliwe jest oczywiście wynajęcie przewodnika, który opowie o długim rozdziale w przemysłowej historii Szwecji. Tutaj też znajduje się najgłębiej położony hotel na świecie – możesz wynająć sobie pokoik 155 metrów pod ziemią. Za pakiet: wycieczka z przewodnikiem, wiklinowy kosz wypełniony czekoladą, herbatnikami, serami, owocami i winem musującym, nocleg oraz śniadanie pod ziemią należy zapłacić… 4890 koron za dwie osoby. Poczytaj więcej tutaj (klik).

48. JOIKOWANIE

To niesamowite przeżycie – usłyszeć na żywo prawdziwy joik. Tym bardziej, jeśli ma się świadomość, czym tak naprawdę jest i jak ważną rolę pełni dla gruntowania tożsamości ludu Sami. To jeden z najważniejszych reliktów kulturowych naszych czasów. Gardłowy śpiew, przypominający niektórym jodłowanie, towarzyszy Samom od dnia ich narodzin. Joikowanie to nie śpiewanie o czymś, ale joikowanie czegoś. Joikiem można przywoływać coś, co chciałoby się mieć w pobliżu  – zwierzynę, soczyste borówki, czy nawet miłość. Zobacz, jak brzmi tradycyjne joikowanie (klik).

49. SZWEDZKIE SŁODYCZE

Dlaczego w Szwecji stworzono zwyczaj, zwany Lördagsgodis (jedzenie słodyczy tylko w sobotę, lördag – sobota, godis – cukierki/smakołyki)? Odpowiedź jest prosta. Bo są strasznie dobre i pełne przyzwolenie groziło by, w najlepszym przypadku, otyłością. Każdy, kto wie, zgodzi się, że KEX to nie jest czekoladowy wafelek. Kex to stan umysłu. Dla niewtajemniczony, proszę zanotować: Kex, Marabou, Bilar, Daim i Polka Gris.

---

---